Турок йӹлмӹ

Ирӹкӓн энциклопеди Википеди гӹц материал
(Турк йӹлмӹ гӹц колтымы)
Турок йӹлмӹ
Шке лӹм: Türkçe, Türk dili
Элвлӓ: Турци
велвлӓ: Турци
Официал статус: Турци, Йыдвел Кипр
Марла моштышо: {{{мыняр еҥ тиде йӹлмӹ ойлат}}}
Классификаци
Категори: Еврази йӹлмӹвлӓ
Алтай йӹлмӹвлӓ
Турок укш
Огуз тӹшкӓ
Возыктыш: латиница (Турок сирӹмӹ йӧн)
Йӹлмӹ кодвлӓ
ISO 639-1: tr
ISO 639-2: tur
ISO 639-3: tur
См. также: Проект:Лингвистика

Турок йӹлмӹ тенгеок Тӱрк йӹлмӹ (турокла Türkçe тенгеок Türk dili, Türkiye Türkçesi ) — тӱрк йӹлмӹ. Туроквлӓ лошты кычылтмы йӹлмӹ, тӹнгжӹм Турциштӹ попат.



Турокла сирӹмӹ йӧн[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

A B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
a b c ç d e f g ğ h ı i j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z
а б дж ч д э ф г (ғ) х ы и ж к л м н о ӧ п р с ш т у ӱ в й з

Диалектвлӓ[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

Турок йӹлмӹн диалектвлӓжӹ :

Анатоли диалектвлӓ[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

Турок йӹлмӹн Анатоли диалектвлӓжӹ [1] :

1. Ирвел Анатоли диалектвлӓ (Doğu Anadolu ağızları)

1.1.1. Агры, Малазгирт
1.1.2. Муш, Битлис
1.1.3. Ахлат, Адилджеваз, Буланык, Ван
1.1.4. Диярбакыр
1.1.5. Палу, Каракочан, Бингӧль, Карлыова, Сиирт

1.2.1. Карс (ерливлӓ)
1.2.2. Эрзурум, Ашкале, Оваджык, Нарман
1.2.3. Пасинлер, Хорасан, Хыныс, Текман, Караязы, Терджан (partim)
1.2.4. Байбурт, Испир, Эрзинджан, Чайырлы, Терджан (partim)
1.2.5. Гӱмӱшхане
1.2.6. Рефахие, Кемах
1.2.7. Карс (азербайджанвлӓ дӓ терекемевлӓ)

1.3.1. Пософ, Артвин, Шавшат, Ардануч, Юсуфели
1.3.2.1. Ардахан, Олур, Олту, Шенкая; Турок-месхетин (Грузи)
1.3.2.2. Тортум
1.3.2.3. Испир (йыдвел)

1.4.1. Кемалие, Илич, Агын
1.4.2. Тунджели, Хозат, Мазгирт, Пертек
1.4.3. Харпут
1.4.4. Элязыг, Кебан, Баскиль


2. Йыд-ирвел Анатоли диалектвлӓ (Kuzeydoğu Anadolu ağızları)

2.1.1. Вакфыкебир, Акчаабат, Тонья, Мачка, Оф, Чайкара
2.1.2. Трабзон, Йомра, Сӱрмене, Араклы, Ризе, Калкандере, Икиздере, Гӱндогду, Бӱйӱккӧй

2.2.1. Чаели, Каптанпаша
2.2.2. Чамлыхемшин, Пазар, Хемшин, Ардешен, Фындыклы

2.3.1. Архави, Хопа, Кемальпаша, Ортаджалар
2.3.2. Хопа (a little partim)
2.3.3. Борчка, Муратлы, Джамили, Мейданджык, Ортакӧй, Гӧкташ


3. Вадывел Анатоли диалектвлӓ (Batı Anadolu ağızları)

3.1.1. Афьонкарахисар, Эскишехир, Ушак, Наллыхан
3.1.2. Чанаккале, Балыкесир, Бурса, Биледжик
3.1.3. Айдын, Бурдур, Денизли, Ыспарта, Измир, Кӱтахья, Маниса, Мугла
3.1.4. Анталья

3.2. Измит, Сакарья

3.3.1. Зонгулдак, Деврек, Карадениз Эрегли
3.3.2. Бартын, Чайджума, Амасра
3.3.3. Болу, Оваджык, Эскипазар, Карабӱк, Сафранболу, Улус, Эфлани, Куруджашиле
3.3.4. Кастамону

3.4.1. Гӧйнӱк, Мудурну, Кыбрысджык, Себен
3.4.2. Кызылджахамам, Бейпазары, Чамлыдере, Гӱдӱл, Аяш
3.4.3. Чанкыры, Искилип, Каргы, Баят, Османджык, Тосья, Боябат

3.5.1. Синоп, Алачам
3.5.2. Самсун, Кавак, Чаршамба, Терме
3.5.3. Орду, Гиресун, Шалпазары

3.6.1. Ладик, Хавза, Амасья, Токат, Эрбаа, Никсар, Турхал, Решадие, Алмус
3.6.2. Зиле, Артова, Сивас, Йылдызели, Хафик, Зара, Месудие
3.6.3. Шебинкарахисар, Алуджра, Сушехри
3.6.4. Кангал, Дивриги, Гӱрӱн, Малатья, Хекимхан, Арапгир

3.7.1. Акчадаг, Даренде, Доганшехир
3.7.2. Афшин, Эльбистан, Гӧксун, Андырын, Адана, Хатай, Тарсус, Эрегли
3.7.3. Кахраманмараш, Газиантеп
3.7.4. Адыяман, Халфети, Биреджик , Килис

3.8. Анкара, Хаймана, Баля, Шерефликочхисар, Чубук, Кырыккале, Кескин, Каледжик, Кызылырмак, Чорум, Йозгат, Кыршехир, Невшехир, Нигде, Кайсери, Шаркышла, Гемерек

3.9. Конья, Мерсин

Румели диалектвлӓ[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

Турок йӹлмӹн Румели диалектвлӓжӹ Турцин Европышты (Фракиштӹ ) халавлӓжӹ дӓ Балканвлӓшты халавлӓ.

Падеж[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

основн. родит. местн. дат. исх. совмест. вин.
ben я benim мой bende у меня bana мне benden от меня benimle со мной beni меня
sen ты senin твой sende у тебя sana тебе senden от тебя seninle с тобой seni тебя
o он, она, оно onun его onda у него ona ему ondan от него onunla с ним onu его
biz мы bizim наш bizde у нас bize нам bizden от нас bizimle с нами bizi нас
siz вы sizin ваш sizde у вас size вам sizden от вас sizinle с вами sizi вас
onlar они onların их onlarda у них onlara им onlardan от них onlarla с ними onları их

Шукым анжыктышы лӹм шая[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

-lar тенгеок -ler ('-влӓ')

  • a / ı / o / u → -lar (-лар) :
    • ayakayaklar ял – ялвлӓ
    • halkhalklar халык – халыквлӓ
    • dağdağlar кырык – кырыквлӓ
    • adaadalar ошмаоты – ошмаотывлӓ
    • balıkbalıklar кол – колвлӓ
    • tavşantavşanlar морен – моренвлӓ
    • boynuzboynuzlar шур – шурвлӓ
    • susular вӹд – вӹдвлӓ
    • yumurtayumurtalar мыны – мынывлӓ
    • kuşkuşlar кек – кеквлӓ
  • e / i / ö / ü → -ler (-лэр) :
    • gölgöller йӓр – йӓрвлӓ
    • dildiller йӹлмӹ – йӹлмӹвлӓ
    • denizdenizler тангыж – тангыжвлӓ

Тӹнг шот шая[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

  • bir – иктӹ
  • iki – кокты
  • üç – кымыт
  • dört – нӹлӹт
  • beş – вӹзӹт
  • altı – кудыт
  • yedi – шӹмӹт
  • sekiz – кӓндӓкшӹ
  • dokuz – ӹндекшӹ
  • on – лу
  • on bir – луатиктӹ
  • on iki – луаткокты
  • on üç – луаткымыт
  • on dört – луатнӹлӹт
  • on beş – луатвӹзӹт
  • on altı – луаткудыт
  • on yedi – луатшӹмӹт
  • on sekiz – луаткӓндӓкшӹ
  • on dokuz – луатӹндекшӹ
  • yirmi – коклы
  • otuz – кымлы
  • kırk – нӹллӹ
  • elli – вӹцлӹ
  • altmış – кудлу
  • yetmiş – шӹмлу
  • seksen – кӓндӓкшлу
  • doksan – ӹндекшлу
  • yüz – шӱдӹ
  • bin – тӹжем
  • iki bin – кок тӹжем
  • üç bin – кым тӹжем
  • dört bin – нӹл тӹжем
  • beş bin – вӹц тӹжем
  • (bir) milyon – миллион

Шотлымы шот шая[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

  • birinci (1.) (ilk) – икшӹ (1-шӹ) (пӹтӓришӹ)
  • ikinci (2.) – кокшы (2-шы)
  • üçüncü (3.) – кымшы (3-шы)
  • dördüncü (4.) – нӹлӹмшӹ (4-шӹ)
  • beşinci (5.) – вӹзӹмшӹ (5-шӹ)
  • altıncı (6.) – кудымшы (6-шы)
  • yedinci (7.) – шӹмшӹ (7-шӹ)
  • sekizinci (8.) – кӓндӓкшӹмшӹ (8-шӹ)
  • dokuzuncu (9.) – ӹндекшӹмшӹ (9-шӹ)
  • onuncu (10.) – лушы (10-шы)
  • on birinci (11.) – луатикшӹ (11-шӹ)
  • on ikinci (12.) – луаткокшы (12-шы)
  • on üçüncü (13.) – луаткымшы (13-шы)
  • on dördüncü (14.) – луатнӹлӹмшӹ (14-шӹ)
  • on beşinci (15.) – луатвӹзӹмшӹ (15-шӹ)
  • on altıncı (16.) – луаткудымшы (16-шы)
  • on yedinci (17.) – луатшӹмшӹ (17-шӹ)
  • on sekizinci (18.) – луаткӓндӓкшӹмшӹ (18-шӹ)
  • on dokuzuncu (19.) – луатӹндекшӹмшӹ (19-шӹ)
  • yirminci (20.) – коклышы (20-шы)

Турокла Википеди[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

Ажедмӓшвлӓ[тӧрлӓш | кодым тӧрлӓш]

  1. Prof. Dr. Leylâ Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) ('Анатоли Диалектвлӓн Классификацижӹ')
  • Türk Dil Kurumu (Турецкое лингвистическое общество)