Турци
.svg)
Турци (туркла (Türkiye); официал лӹмжӹ — Турк [тенгеок Турок] Республика турокла Türkiye Cumhuriyeti) — Кечӹвӓл-ирвел Европыштыш дӓ Анзыл Азиштӹш (Изи Ази ) кугижӓнӹш. Вадывелнӹ Греци, йыд-вадывелнӹ Болгари, йыдвелнӹ Шим тангыж ирвелнӹ Грузи дӓ Азербайджан, кечывӓлвелнӹ Мӱлӓндӹлоштыш тангыж, Кипр дӓ Сири, кечывӓл-ирвелнӹ Ирак дӓ Иран доно пӹсмӓным кыча. НАТО-ш 1952-шӹ ин пырен. 2010-шы ин тӹштӹ 73.722.988 (пӱэргӹ: 37.043.182; ӹдӹрӓмӓш: 36.679.806) [1] эдем ӹлен.
- il (иль = провинци) : цилӓжӹ 81 иль улы.
- → ilçe (илче = район) : цилӓжӹ 957 илче улы.
- → bucak (буджак) : цилӓжӹ 634 буджак улы.
- → köy (кӧй = сола) : цилӓжӹ 34 247 кӧй улы.
- → bucak (буджак) : цилӓжӹ 634 буджак улы.
Турцин сек кого халавлӓжӹ
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]Вуйхалажы: Анкара (4 319 167 ӹл.), вес кого халавлӓ: Стамбул (12 782 960 ӹл.), Измир (2 758 707 ӹл.), Бурса (1 905 570 ӹл.), Адана (1 591 518 ӹл.), Газиантеп (1 295 050 ӹл.), Конья (1 067 055 ӹл.), Анталья (955 573 ӹл.),
Ӹлӹзӹ шот
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]| И | Ӹлӹзӹ шот |
| 1927 | 13.648.987 |
| 1935 | 16.158.567 |
| 1940 | 17.821.543 |
| 1945 | 18.790.987 |
| 1950 | 20.947.155 |
| 1955 | 24.065.543 |
| 1960 | 27.755.532 |
| 1965 | 31.391.651 |
| 1970 | 35.605.653 |
| 1975 | 40.348.789 |
| 1980 | 44.737.321 |
| 1985 | 50.664.654 |
| 1990 | 56.473.653 |
| 2000 | 67.804.543 |
| 2010 | 73.722.988 |
Кого йӓрвлӓ
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]| кырык марла | турокла | Кымдецшӹ (км²) | Келгӹцшӹ | Вӓрлӓнӹмӹжӹ |
|---|---|---|---|---|
| Ван йӓр | Van Gölü | 3 574 км² | 451 м | Ван, Битлис |
| Туз йӓр | Tuz Gölü | 1 500 км² | Аксарай, Анкара, Конья | |
| Бейшехир йӓр | Beyşehir Gölü | 656 км² | 10 м | Бейшехир, Сейдишехир в Конье; Ыспарта |
| Эгирдир йӓр | Eğirdir Gölü | 482 км² | Ыспарта | |
| Изник йӓр | İznik Gölü | 308 км² | Изник в Бурсе, Ялова | |
| Бурдур йӓр | Burdur Gölü | 200 км² | Бурдур, Ыспарта | |
| Маньяс йӓр (Куш йӓр) | Manyas Gölü (Kuş Gölü) | 166 км² | Балыкесир | |
| Аджыгӧль йӓр | Acıgöl | 153 км² | Денизли, Афьонкарахисар | |
| Улуабат йӓр | Uluabat Gölü | 134 км² | 1-2 м | Бурса |
| Чылдыр йӓр | Çıldır Gölü | 115 км² | Ардахан, Карс | |
| Акшехир йӓр | Akşehir Gölü | 105 км² | Акшехир в Конье; Афьонкарахисар | |
| Эбер йӓр | Eber Gölü | 104 км² | Афьонкарахисар |
Экономике
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]Элысе экономикыште промышленность пайым 28 %, ял озанлыкыште 28 %, ял озанлыкыште — 15 %, чоҥымо — 6%, суаплык сфер — 51%.
2018 ийлан Турций тӱняште экономике вий шотышто 18-ше верым налеш.
2010 ий 1 январь гыч тыге у турко лира (TRY, YTL), 100 чывылан тӧр (Ykr) пого гыч кораҥыт да турко лира (TL) шыҥен пура. Тошто окса 2009 ий 31 декабрь марте тӱлаш пижын. Купюрым вашталташ Элын Рӱдӧ банкыштыже Zirat Zirat, пытартыш 10 ий марте, окса ананий пытыме деч ончыч веле лийын.
2022 ий 1 июль гыч Турцийыште пашадарым тӱлымӧ эн изи кугытшо 6471,86 ден 5500,35 лр (уке) (€301,63). 2023 ий 1 январь гыч Турцийыште пашадарым тӱлымӧ эн изи кугытшо (€499,31 да 8506,80 турко лир (уке) (€424,41).
Промышленность
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]Йӧнозанлык производствын чумыр кугытыштыже тыгак обрабатыватлыше промышленность (84 %, тидын шотыштак чоҥымаш) уло. Вияҥдыме текст, коваште, кочкышлык, химетике, энергетике отрасльике, металлургий, автомобильике, автомобиль сатум ыштен лукмаш да йӧндарымаш. Динамике кушкын шогышо отрасльлан туризм шотлалтеш. Утларак динамик отрасль-влак кокла гыч автомобиль йӧн дене ойыраш лиеш (+9,6% 2005) да химий промышленностьышто (+7,2% 2005).
Тарваныдымаш
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]Вер гыч верыш кусараш лийдыме секторлан 19,5 % В) 19,5% В 1,6 кульм (12,5 морд гыч). Йотэл влаклан вер гыч верыш кусараш лийдыме лийшаш улмаш $2023 ий тӱҥалтышлан 2,64 мордва.тарваныдыме ак 95000 деч тӱҥалеш. Тугай ак-влакым йотэл граждан-влак деч кӱкшын йодыныт. Утларак кӱкшӧ сортан йодмаш 221% Российыште мобилизацийым увертарымек, лийын.
