Володькин, Николай Николаевич

Володькин, Николай Николаевич
Шочын	1932 ин 2 декабрьын(1932-12-02)
Шочмо вер	Сарапай, Эмӓн вел солавлӓ, Кырык мары кымдем, Марий Автоном Совет Социализм Республик[d], Россий Совет Федератив Социализм Республик[d], Совет Социализм Республик-влак Ушем[d]
Колен	1996 и
Тыршымаш алан	сирӹзӹ, почеламутчо, школьный учитель

Николай Николаевич Володькин — поэт, 2 декабрьын 1932-шы ин Кырык мары районын Сарапай солаэш шачын. Йоласал школым пӹтӓрен. 1954-1959-шӹ ивлӓн Н.К. Крупская лӹмӓн МКПИ-н физика-математика факультетӹштӹжӹ тыменьӹн. Поэтӹн пынжы лӹвец техень лыдыш книгӓвлӓ лӓктӹнӹт: «Ялгорны», «Цӱӓ-цӱӓ», «Шошымлана шӹжӹ». Тенгеок тӹд ӹ В.Кокэн псевдолӹм доно сирен.Кудлушы ивла… Кырык Мары сирышывла лош тынам «У коэ» пырен кеа. Шумыштышты шолшым, ужмым да шижмым тиды йых тугӹ пырхалтенок лыкташ цацен. Мане, ныны логӹц циланок поэзи корныш цат шагал шоктыделыт. Но Иван Горныйын, Николай Егоровын, Евгений Першуткинӹн, Мстислав Саватеевӹн, Авенир Апатеевӹн, Анатолий Атюловын, Геннадий Харитоновын ты жеп лыдшывла докы шомы жеп лин. Да тиды радышток Николай Николаевич Володькин шалга. «Кок эн» - ӹшкӹмжӹн да атяжӹн лӹм гӹц пӹтариш буквавлам налын, ышкыланжы псевдонимым шанен лыктын.

Тек В.Кокэн ӹлӹм курымышты шукы книгам сирен кодыде, цилажат кым сборник веле сотыгечым ужын, но Мары литературышты тӹдӹн кишажӹ раскыдын палдӹрна, тӹдӹ сӹлнӹшаяш ум пыртышы лин. Тӹдӹн творчествыжы да талантшы – шукы шоран.

Лач ты жепӹн интеллигенци лошты, газет ӹлӹшташвлаштӹ дисскуси ӹлӹж кен: «Ку кӹзӹт кералрак – физиквла аль лириквла?» Кокэнӹн ӹлӹмаштӹ ти кок монгыр иктӹш цат пыналтын. Тӹнг пашажӹ доно физикым да математикым тымдышы тӹдӹ поэт семӹнь нӹжгата юкан лирик лин.

«Мыры, мыры,
Вады тырын
Ырвезӹ шум гӹц ядылдал:
Ыдӹр тангӹн
Ире йангжӹ
Малын тенге сылык вал?»

Ти мырым ку колде? Мырын авторжы – В.Кокэн. Тыдын вес кого айыртемжы – басньывла. Опкаленрак палдырташ варештеш, кызыт яктеат Мары литературышты тиды жанр эче прамой вианг шоде. Но Кокэнын творчествышты ныны кого варым йашнат. Самой тишты поэтын шамак доно мастарын пашален мыштымы раш пачылтеш. Лыдат басньым да ужат, тыды шамаквла доно, лач жонглер мячиквла доно, мадеш. «Арашынга» лыман басньым налшаш:

«Пынгден,
ынгден,
нератым ыштен хоть-кумат.
Умат,
мумат,
виш кодаш
Лиде нимамат.
Чонгештыл сарнен мунген,
лач унгы…»

Мане, Кокэнланат, мастарлык якте шоаш, ашкедаш да ашкедаш варештеш. Поэзишты тыдын корныжы «Ялгорны» гыц тынгалалтын, тенге маналтеш поэтын пытариш книгажы, кыды 1965 ин сотыгечым ужын. Кудлушы ивла - пылгом йонгаташ корным такыртымы жеп. Эдем сулыкан Мӱлӓндӹ гыц пакырак анжалтышыжым шуэн керды. В. Кокэнат 1992 ин лакшы сек остатка «Шошымлана шыжы» лыман книган ик кыдежшым «Космосын шипкашты» манын. Анят, книгавлажы шукыракат лит ыльы, но… Кыце тыды сирен: «Ылымашым ылен лакташ – Ныр гач агыл йоштке вашкаш…»

Тыдынат ылымашыжы куштылгын лакде, ылымаш шырты куктаналтын, пукшемалтын. Но нимам анжыде, Кокэн лыдышвлам сира. «Ам керд ылен – мыры келеш» строчкыжы лач девизшок лиэш. Кырык мары литературышты поэма жанр ынде кымдан шарлен шон. Тенге гынят В. Кокэнын «Ымылкаэм доно хытырымаш» поэма – у ашкыл. Тыды вычыде, самынь колен. Но поэзижы тагачат ыла да эче пакыла шукы шукы жеп ылаш тынгалеш. Поэтын корнывлажы вес эдемвлалан анзыкы ажедшы шыдыр постол лит:

«Ит талашы, тангем,
Ит талашы
Соты свет гыц
Ушты шыгерлаш.
Хоть-кыце ылашет
Лижы ясы,
Йанглан шолтке шиаш
Кок пай цаш…»