Матюковский, Геннадий Иванович

Матюковский, Геннадий Иванович
Матюковский, Геннадий Иванович
Шочын	1926 ин 14 февральын
Шочмо вер	Кыльыкал, Йоласал вел солавлӓ, Кырык мары кымдем, Марий Автоном Совет Социализм Республик[d], Россий Совет Федератив Социализм Республик[d], Совет Социализм Республик-влак Ушем[d] или ; Марий автоном вел[d], Россий Совет Федератив Социализм Республик[d], Совет Социализм Республик-влак Ушем[d];
Колен	1994 ин 22 январьын (67 и)
Колымо вер	Йошкар-Ола, Россий;
Страна	Совет Социализм Республик-влак Ушем[d]; Россий;
Тыршымаш алан	журналист, сирӹзӹ, редактор, почеламутчо, научный сотрудник, кусарыше, прозаик
Чап пӧлек да премий	; Марий Эл Республикын Калык почеламутчыжо[d] (1980 и)

Шаблон:Сортировка: по странам Шаблон:Сортировка: по типам

Геннадий Иванович Матюковский (1926-1994) - поэт.

Коклы утла книгӓн авторжы , Мары АССР-ын халык поэтшӹ (1980), Мары АССР-ын Государственный премин лауреатшы (1972), РСФСР культурын заслуженный пӓшӓзӹжӹ (1986). 1926 ин 14 февральын Кырык мары районыштышы Кыльыкал солашты хресӓнь семняэш шачын.

Г. Матюковскийын наградывлӓжӹ: Знак Почёта орден (1951) II степенян Отечественный война орден (1985)

Биографижӹ[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]

14 февральын Кыльыкал солашты шачын. Школ паштек Н.К.Крупская лӹмӓн МарКугПедИ-ш тыменяш пырен.

• 1942 и – пединститутыш тыменяш пыра • 1943-1947 ивлӓ – армиштӹ служымаш • 1944 и – «Сӹнгӹмӓшӹн корны дон» романым сирӓ • 1947-1950 ивлӓ - пединститутышты пакыла тыменеш • Г. Матюковский Литературный институт сагашы • высший литературный курсышты 1965-1967 ивлӓн тыменьӹн • 1950 ин Мары научно-исследовательский институтышты пӓшӓлӓш тӹнгӓлӹн • 1968 ин Мары АССР писательвлӓн ушемӹн ответственный секретарьжы лин, 1970 ин – правленин председатель • 1953 и гӹц – профессиональный писатель • «Сӹнгӹмӓшӹн корны дон» романым 1945, 1983, 1984 ивлӓн сирӹмӹ. Тӹнг геройвлӓ - Мишук Ошпатров дӓ Нина. Действи война тӹнгӓлмӹ кечӹн сӱӓн доно тӹнгӓлеш, фронтышты, партизанский отрядышты кредӓлмӓш, тылыштышы ӹлӹмӓш, война паштекшӹ колхоз ӹлӹмӓш анжыкталтеш. • Пӹтӓриш мары опера - «Акпатыр» опера (1963) Оперын авторжы – композитор Эрик Сапаев. Либреттом сиренӹт: Геннадий Матюковский, Михаил Якимов, Осмин Йыван.

1943-шы ин Якшар Армиш нӓлӹт. Мӹндӹр Ирвелнӹ служен. Япон ваштареш кешӹ вырсышты кредӓлӹн. Вырсы паштек институтым пӹтӓрен дӓ МарНИИ-штӹ шӹмлӹзӹ ылын, вара Сирӹзӹвлӓн Ушемӹш ванжен. 1953-шы и годшен сирӹзӹ дон журналист пӓшӓм ӹштен: "Марий Коммунышты", "Марийская правдашты" дӓ "Ленин корнышты" пӓшӓлен. 1968-шӹ ин Мары Сирӹзӹ Ушемӹм вуйлатен.1973-1974-шӹ ивлӓн "Пачемыш" журналын тӹнг редакторжы ылын Писатель ушемӹн членжӹ (1949), халык писатель (1986).

Пӓшӓвлажӹм бурят, венгр, киргиз, мордва, ош руш, руш, тадар, удмурт, узбек, финн, эстон дӓ вес йӹлмӹвлӓшкӹ сӓрӹмӹ.

Матюковский ӹшкежӹ финн эпос "Калевала" дон "Евгений Онегинӹм" кырык марлашкы сӓрен.

Пӓшӓвлажӹ[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]

Сӹнгӹмӓшӹн корны дон: стих дон поэмывлӓ [Победной дорогой: стихи и поэмы]. Козьмодемьянск, 1945. 168 ӹл.
Мир верц: стихвлӓ [За мир: стихи]. Козьмодемьянск, 1949. 80 с. Петю: поэма. Козьмодемьянск, 1949. 16 ӹл.
Мый мирым мурем: почеламут-влак [Пою я мир: стихи]. Йошкар-Ола, 1951. 72 ӹл.
Петю: поэма. Йошкар-Ола, 1954. 20 ӹл.
Шӱмӹн викшӹ: стихвлӓ [Мелодии сердца: стихи]. Йошкар-Ола 1954. 112 ӹл.
Соты пӹлгом; стихвлӓ [Светлое небо: стихи]. Йошкар-Ола, I960. 72 ӹл.
Коммунистӹн шӓмжӹ: очерк [Сердце коммуниста]. Йошкар-Ола,1962. 20 ӹл.
Почеламут-влак [Стихи]. Йошкар-Ола, 1963. 68 ӹл.
Шӹдӹр: стихвлӓ [Звезда : стихи]. Йошкар-Ола, 1964. 32 ӹл.
Лаксак йӹде масак: изи повесть [Потеха — не утеха: маленькая повесть]. Йошкар-Ола, 1965. 36 ӹл.
Земля чонгешта: лыдышвлӓ [Земля в полете: стихи]. Йошкар-Ола, 1966. 76 ӹл.
Нелӹ ин, нелӹ часын: повесть [В трудный год, в трудный час]. Йошкар-Ола, 1968. 60 ӹл.
Идӓ вашталты шумемӹм: лыдышвлӓ дон поэмывлӓ [Не пересаживайте сердца мне: стихи и поэмы]. Йошкар-Ола, 1971. 136 ӹл.
Кым эргӹ: поэмывлӓ [Три сына]. Йошкар-Ола, 1974. 88 ӹл.
Шӹдӹр ӓршӓш: почеламут, поэма [Звездный букет: стихи, поэма]. Йошкар-Ола, 1977.132 ӹл.
Туан сандалӹк: лыдышвлӓ дӓ поэма [Родная земля: рассказы и поэма]. Йошкар-Ола, 1983. 120 ӹл.
Сӹнгӹмашӹн корны дон: лыдыш роман [Победной дорогой: роман в стихах]. Йошкар-Ола, 1986. 180 ӹл.
Сото курым: поэма // Ончыко. 1986. № 1. ӹл. 87—95.
Айырен нӓлмӹ лыдышвлӓ дӓ поэмывлӓ / И. Горный да Е.Королева йӓмдӹленӹт. Йошкар-Ола, 1996. 296 ӹл.

Мырывлӓжӹ[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]

Мӹнь угӹц тишкӹ толынам,

Кловой Йылнажын сирӹшкӹ.

Анжальым каштмы корнынам –

Эчеӓт вазыц ӓшӹшкем.

Тӹнь вазыц угӹц ӓшӹшкем,

Шӹжвӹкӹн сӹлнӹ мыры гань.

Ӹлӹжӓт нӹжгӓн йӓнгӹштем

Йыл вӹлнӹ мадшы жерӓ гань.

А Йылжы, Йылжы тевеок

Семӓлӓ ласкон сирвлӓжӹм,

Ӹлӹшӓш ыльы тенгеок

Яратен иктӹ-весӹнӓм.

«Яратым тӓнгем», - манылдал.

Ма худа ылын монден шу,

Сӹнзӓшкем пурын тӹнь анжал

Дӓ курымеш шӱметӹм пу.

• Малын тенге йӓнгем йыла • Анжал, ӹдӹр тӓнгем • Ши Йылнан сирӹш мишӹмӹт • Какшан сир тӹрӹштӹ ломбы • Носовикет • Таир мыры • Йыд веремӓн мӹньжӹ малын • Кок сирмӓш • Ыжатым вальс • Мӹнь угӹц тишкӹ толынам • Шӱдӹ уштыш тидӹ такеш вел

•

• Г. Матюковский ӓшӹндӓрен: «Школышты тыменьмем годым литература корныш кого мары поэт Никандр Ильяков ажедӹ дӓ виден пыртыш».

• «Война веремӓн кого палшыкым К. Беляев пуш: «Родина верц» альманахын редактор семӹнь мӹньӹн шукы сирӹмемӹм тӹшкӹ пыртыш, «Сӹнгӹмӓшӹн корны дон» пӹтӓриш сборникым лыкты».

• «Кого война гӹц варашы сирӹмӓштем М. Казаков доно творчествышты дӓ ӹлӹмӓшӹштӹ тӓнгвлӓ ылмына кого палшык, йӓнгӹм кымылангдышы ыльы».

↑ http://aboutmari.com/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%8E%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9

[_6f3d24a4554c89cb-1] ttp://aboutmari.com/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%8E%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9

[1]