Мары халык выргем

Мары халык выргем

Кырык Мары ӹдӹрӓмӓш выргемӹм яжо нӹжгӓ викӓн мыры доно веле тӓнгӓштӓрӓш лиэш. Перви кырык мары ӹдӹрӓмӓшӹн чимӹ хӓдӹрвлӓжӹ техеньӹ ылыныт: тыгыр, запон, ӹштӹ, шарпан, савыц, ӹштӹр, йыдал, шавыр, мӹжӓр, ыжга, нашмак (марлан кешӹ вӓтӹн вуеш чимӹ сӹлнӹ ӹзгӓр).

Тыгырым комы вӹцкӹж мӹнер гӹц ыргенӹт, а шокш мычашеш тӹрӹм тӹрленӹт. Тыгыр вӹлӓн запоным пижӹктенӹт. Запон пачеш тӹрленӹт, плетонымат кычыктеныт. Онгжым волавлӓ (лентӓвлӓ) дӓ плетонвлӓ доно олмыктенӹт. Тыгыр вӹлӓн шанавӹл гань шукы цӹреӓн цевер ӹштӹм ӹштӓлӹнӹт. Техень ӹштӹм парсын шӹртӹвлӓ гӹц коэнӹт. Шайылан, кӹдӓлеш, запон кӓндӹрӓм булавкывлӓ доно пышкылыныт. (Келесӓш келеш: первижок булавкывлӓ, полдышвлӓ ылделыт, седӹндон нӹнӹ вӓреш пашкарвлӓм кычылтыныт). Кырык мары лошты вӹлвӓл выргемеш шавыр дон мӹжӓр шотлалтыныт. Кудылошты кашташ шавырым ӹшке комы мӹнер гӹц, а айо годым чиӓш сатин гӹц ыргенӹт.

Шӹжӹм-шошым чиӓш мӹжӓрӹм ӹштӹрӓш гӹц ӹштенӹт, а телӹм кашташ ваткан мӹжарӹм дӓ ыжгам йӓмдӹленӹт. Кыце ӹдӹрӓмӓшвлӓ, тенгеок- пуэргӹвлӓӓт телет-кӓнгӹжет ялым пидӹнӹт. А йыдалжым ни гӹц ӹштенӹт. Кырык мары ӹдӹрӓмӓш ял вургеш шим ӹштӹрӹм пидӹн, а лапаэш ошым. А пуэргӹвлӓ ош ӹштӹрӹм пидӹнӹт. Айо годым кырык мары ӹдӹрӓмӓш халык выргемжӹм чиэн шагалеш гӹнь, цудеет веле: тӹдӹ цевер пеледӹшлӓ каеш, тӹдӹм анжен, шӱмешӓт сусу ӹшкеок ӹлӹжеш.