Кӱшӹргӹ
Кӱшӹргӹ, Эсӓнсола (рушла деревня Эсяново) — лач Усола сагаок вӓрлӓнӓ дӓ тӹдӹн доно ик солаэш шотлалтыт. «Кушӹргӹ» - «кого шӹргӹ» манмым анжыкта. Эсӓнсола лӹм тӹдӹлӓн тӹнгӓлтӹшӹм пиштӹшӹ мары лӹм «Эсӓн» дӓ «сола» шамаквлӓ гӹц лин. Сола лишнӹ кок карем улы: Титека карем дӓ Захар карем.
Истори
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]Сола гишӓн пӹтӓришӹ гӓнӓ 1785-шӹ ин сирен кодымы. Сола халык первишен мӱлӓндӹ пӓшӓм ӹштен, вольыкым урден. 1921-шӹ ин Кушӹргӹштӹ лыдмы пӧрт пӓшӓм ӹштен. 1922-шы ин 4 мардеж вӓкш ылын. 1930-шы ин Усола дӓ Кушӹргӹ халык «Смычка» колхозым ӹштенӹт. Тӹдӹн пӹтӓришӹ вуйлатышыжы Г.В.Петухов ылын. Кого Вырсышты ти сола гӹц 77 эдем кредӓлӹн, кымлы кудытынжы коленӹт, а нӹллӹ иктӹнжӹ мӹнгеш пӧртӹлӹнӹт. Нӹнӹ логӹц рядовой Александр Михайлович Суворов, ефрейтор Степан Гаврилович Кильдяков, лейтенант Геннадий Игнатьевич Иванов дӓ молат. 1948-шӹ ин солашты радио, 1952-шы ин телефон пӓшӓм ӹштӓш тӹнгӓлӹнӹт, 1962-шы ин пӹтӓришӹ телевизор лӓктӹн. Варарак вӹд пычым шыпшмы, асфальтым шӓрӹмӹ.
Ӹлӹзӹ шот
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]1795-шӹ и — 28 кудывичӹ;
1859-шӹ и - 57 кудывичӹ (107 пӱэргӹ, 125 ӹдӹрӓмӓш);
1889-шӹ и — 66 кудывичӹ (180 пӱэргӹ, 176 ӹдӹрӓмӓш);
1890-шы и — 73 кудывичӹ;
1897-шӹ и — 77 кудывичӹ, 316 эдем (159 пӱэргӹ, 157 ӹдӹрӓмӓш);
1921-шӹ и — 63 кудывичӹ, 242 эдем (101 пӱэргӹ, 141 ӹдӹрӓмӓш);
1929-шӹ и — 79 кудывичӹ, 361 эдем (191 пӱэргӹ, 170 ӹдӹрӓмӓш);
2001-шӹ и — 81 кудывичӹ, 221 эдем (95 пӱэргӹ, 126 ӹдӹрӓмӓш).