Вааса

Ва́за, ӓкрӓм годшы лӹм — Финляндин вадывелнӹшӹ хала дӓ муниципалитет Ботни провинциш пырышы вӹд лаштык. Балти тырышты варлана, (молнамшы Ваза губернин вуйхалыжы. Кого Финлянди лужавуйкымдем жепын тенгеок Николайстад (шведлӓ Nikolaistad) ӓль Николайштадт лӹм доно пӓлӹмӹ ылын.

Ӹлӹзӹ шот[тӧрлӓш | вики-текстым тӧрлаташ]

(июль 2007) ин Ваасышты 57 501 эдем. Остроботни провинцин администраци центыреш шотлалтеш, швед иктӓ 25 % ӹлӹшӹлӓн туан йӹлмӹ семеш шотлалтеш.

Истори[тӧрлӓш | вики-текстым тӧрлаташ]

1606 ин хала уставым нӓлӹн, кынам Карла IX вуйлатышы ылын дӓ Васа Кугижа Кудвичы (Ваза) лӹм доно лӹмдӓлтӹн. Халам 1808—1809 ивлӓн, вырсы жепӹн, руш войскавлӓ доно нӓлмӹ ылын.

Хала лӹм[тӧрлӓш | вики-текстым тӧрлаташ]

Шукы и мыч Вааса лӹмжӹм таманяр гӓнӓ вашталтен, седӹ шукы статян сирӹмӹ гишӓн, йӹлмӹ ваштатмашвлӓ дӓ политикы гишӓн. Сек пӹтӓриок хала Mustasaari (финнлӓ «Шим ошмаоты») ӓль Mussor (сола лӹм негӹцеш, кыдын вӓреш ти халам ӹштӹмы ылын 1606 ин ), но таманяр иштӹ ти хала лӹмӹм Wasa (Васа) швед кугижӓ династи лӹмеш лӹмдӹмӹ ылын. 1855 и якте Васа лӹм доно пӓлӹмӹ ылын. руш император Николай I, кыды Финляндин кого лужавуй (князь) титулым намалын, колымы лӹм доно 1855 ин, Николайштадт аль Николайстадт (Nikolaistadt немӹцлӓ, Nikolaistad шведлӓ, дӓ Nikolainkaupunki финлӓ), но сойтокат, тошты лӹм, кыды швед кугижӓвлӓн Ваза йых, со ти лӹмӹм кычылтыныт, (айыртемӓлтӹн тошты Вазы лӹм гӹц — Gamla Wasa, тӹдӹм У Ваза — Nya Wasa^[1] лӹмден маныныт). 1917 и гӹц тӹнгӓлӹн, шведлӓ Ваза дӓ финлӓ Вааса лӹмдӓлтӹн. 1930 и гӹц тӹнгӓлӹн, финлӓ попышы ӹлӹзӹ халашты лин шукыракат, финн лӹм сек тӹнг лин. Ти и гӹц тӹнгалын 1989 и и якте руш йӹлмӹ картывлӓштӹ хала лӹм Васа сирӓлтӹн, а варарак финн йӹлмӹ докыла лишӹлӹн сирӓлтӓш тӹнгӓлӹн.

Географи[тӧрлӓш | вики-текстым тӧрлаташ]

Хала Ботни провинциш пырышы вӹд лаштык, Балтик тангыж тӹрӹштӹ, Кваркенск иксӓн сек ӓнгӹсӹр вӓрӹштӹ вӓрлӓнӓ. Ти вӓр гӹц Швеци якте цилӓжӓт 80 уштыш веле.