Максим Горький

Сирӹзӹ Максим Горькин портретшӹ.

Макси́м Го́рький (шачынжок Алексе́й Макси́мович Пешко́в; 16 (28) март 1868, Угарман хала, Руш Эл импери — 18 июнь 1936, Горки, Москва область, СССР) — руш сӹрӹзӹ (кыдыжы важвлӓжӹ эрзӓ халык гӹц ылын маныт), прозаик, драматург. XIX и XX-шы курымвлӓ лошты пиш кымдан пӓлӹмӹ сирӹзӹ, кыды цӓрӓялан эдевмлӓм пӓшӓвлӓштӹжӹ анжыктен. Шукы пӓшӓжок революци шулӹшӓн. Философи анжалтышыжы доно социал-демократвлӓ докы лишӹл ылын. Кугижӓ режимлӓн оппозиштӹ ылын. Тунымбалны кымдан пӓлӹмӹ пролетариат эстетикан сирӹзӹ. Большевиквлӓн революци докы скепсис доно анжен, но большевиквлӓн режим годым культуры пӓшӓм ӹштен шалгенӓт (Петроградышты "Всемирная литература" книгӓ лыкмашты) дӓ вескид сандалӹквлӓ гӹц (Мариенбад, Сорренто), толмыжы паштек, соцреволюци вӹкӹ анжалтышыжым вашталтен. Максим Горьки пӹтӓриш мары сирӹзӹвлӓлӓн кого пример ылын, тӹдӹн пӓшӓвлӓжӹм кырык марлаат сӓрӹмӹ.

Библиографижӹ:

Романвлӓжӹ

• 1899 — «Фома Гордеев»
• 1900 — «Кымытын»
• 1906 — «Ӓвӓ»
• 1925 — «Артамоновлӓн пӓшӓвлӓштӹ »
• 1936— «Клим Самгинӹн ӹлӹмӓшӹжӹ »

Повестьвлӓжӹ:

• 1908 — «Керал агыл эдемӹн ӹлӹмӓшӹжӹ».
• 1908 — «Виш шайыштмаш»
• 1909 — «Окуров изи хала», «Матвей Кожемякинын ӹлӹмӓшӹжӹ».
• 1913–1914 — «Изи годшаш»
• 1915–1916 — «Эдемвлӓ лошты»
• 1923 — «Университетвлӓэм»

Шайыштмашвлӓ дон очерквлӓжӹ:

• 1892 — «Ыдӹр дон колымаш» (поэма-ямак,«Новая жизнь» газетӹштӹ 1917-шӹ ин июльын пецӓтлӹмӹ)
• 1892 — «Макар Чудра»
• 1895 — «Челкаш», «Изергиль папа».
• 1897 — «Молнамшы эдемвлӓ», «Орловвлан мыжыр», «Мальва», «Коновалов».
• 1898 — «Очерквла дон шайыштмашвлӓ» (погемик)
• 1899 — «Кучкыж гишӓн мыры» (прозы доно сирӹмӹ поэма), «Коклы кудыт дӓ иктӹ»
• 1901 — «Колшӹре гишӓн мыры» (прозы доно сирӹмӹ поэма)
• 1903 — «Эдем» (прозы доно сирӹмӹ поэма)
• 1913 — «Итали гишӓн ямаквлӓ».
• 1912–1917 — «Руш Эл мыч» (шайыштмашвлӓ)
• 1924 — «1922–1924-шы ивлӓн сирӹмӹ шайыштмашвлӓ»
• 1924 — «Кечӹ йӹде сирӹмӹ сирмашвлӓ» (шайыштмашвлӓ)

Пьесыылажӹ:

• 1901 — «Мещанвлӓ»
• 1902 — «Пындашты»
• 1904 — «Дачниквлӓ»
• 1905 — «Аярын тетявлӓжӹ », «Варварвла»
• 1906 — «Тышманвлӓ»
• 1910 — «Васса Железнова»
• 1915 — «Шонгы тьотя » (
• 1930–1931 — «Сомов дон молывлӓ»
• 1932 — «Егор Булычов дон молывлӓ »
• 1933 — «Достигаев дон молывлӓ »

Публицистикыжы:

• 1906 — «Интервьювлаэм», «Америкышты» (памфлетвлӓ)
• 1917–1918 — "Кӹзӹтшӹ жеплӓн агыл шанымашвлӓ" артикльвлӓ.
• 1922 — «Руш хресаньвлӓ гишӓн шанымашвлӓ»