Сӧдергран, Эдит: версивлӓ лоштышы айыртем

Ирӹкӓн энциклопеди Википеди гӹц материал
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
Amdf (кӓнгӓшӹмӓш | вклад)
мТӧрлымашын возен ончыктымашыже уке
EmausBot (кӓнгӓшӹмӓш | вклад)
м Замена символов (Lat → Cyr)
1 корны: 1 корны:
[[File:Edith Sodergran.jpg|thumb|right|Эдит Сӧдергран, 1918]]
[[File:Edith Sodergran.jpg|thumb|right|Эдит Сӧдергран, 1918]]
'''Эдит Сӧдергран''' (''Edith Södergran'', 04.04.1892 – 24.06.1923) — туан йӹлмӹжӹ швед, шачашыжы Петербургышты шачын дä Финляндиштӹ ӹлен, тӹтшок колен. Скандинавиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого пример ылын, лӹмӹнок Суомиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого инспирацим пуэн. Шоды цер (туберкулёз) доно церлäнен, шукы жеп Швейцариштӹ санаторивлäштӹ ылын (1911-1914).
'''Эдит Сӧдергран''' (''Edith Södergran'', 04.04.1892 – 24.06.1923) — туан йӹлмӹжӹ швед, шачашыжы Петербургышты шачын дӓ Финляндиштӹ ӹлен, тӹтшок колен. Скандинавиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлӓлӓн кого пример ылын, лӹмӹнок Суомиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлӓлӓн кого инспирацим пуэн. Шоды цер (туберкулёз) доно церлӓнен, шукы жеп Швейцариштӹ санаторивлӓштӹ ылын (1911-1914).


== Поэтессын пäшäжӹ ==
== Поэтессын пӓшӓжӹ ==
Пӹтäриш книгäжӹ ”Лыдышвлä” (Dikter, 1916) маналтеш, кышты цилä лыдышыжок ош лыдыш (ирӹкэн лыдыш) йӧн доно сирӹмӹ ылыт. Потессын пын лӹвецӹнжӹ вараракшы техень лыдыш погымвлä лактӹнӹт: ”Сентябрь лира” (Septemberlyra, 1918), ”Роза алтарь” (Rosenaltaret, 1919) дä ”Толшашын ӹмӹлжӹ” (Rosenaltaret, 1920), ”Мӱлäндӹ, кыды уке” (Landet som icke är, 1925). С.-ын лыдышвлäжӹм пӹтäриш гäнä ”Цикмä” журналын 2007-шӹ иäш номерӹштӹ сäрӹмӹ.
Пӹтӓриш книгӓжӹ ”Лыдышвлӓ” (Dikter, 1916) маналтеш, кышты цилӓ лыдышыжок ош лыдыш (ирӹкэн лыдыш) йӧн доно сирӹмӹ ылыт. Потессын пын лӹвецӹнжӹ вараракшы техень лыдыш погымвлӓ лактӹнӹт: ”Сентябрь лира” (Septemberlyra, 1918), ”Роза алтарь” (Rosenaltaret, 1919) дӓ ”Толшашын ӹмӹлжӹ” (Rosenaltaret, 1920), ”Мӱлӓндӹ, кыды уке” (Landet som icke är, 1925). С.-ын лыдышвлӓжӹм пӹтӓриш гӓнӓ ”Цикмӓ” журналын 2007-шӹ иӓш номерӹштӹ сӓрӹмӹ.


== Сӧдергранын эстетикыжы ==
== Сӧдергранын эстетикыжы ==
C.-ын поэзижӹм пäлӹшӹвлä, тӹдӹм шотеш пиштäт, яратат дä мастарлыкшым кӱкшӹн äклäт. Седӹ, 1920-шы ивлäлäн тӹдӹн поэзижӹ пиш ӹшке сӹнäн дä оригинальный ылын. Поэтесса ти шотышты ӹшкежӹ тенге сирен коден: ”Лыдышвлäэм Поэзи агыл манын иктäт ваштареш попаш ак тӹнгäл. Но лачокат лыдышвлä ылыт манынат келесен ам керд. Лыдышвлäлäн ритмым пуаш цацымем годым, иктӹм ынгылышым: ирӹкӹм пумыкем веле, лыдышвлäэм виäн дä келгӹ шaнымышaн лит. Тенге ӹштен, ритм шайыл вӹреш кодеш. Лыдышвлäэм фрагментäн шанымашвлä семӹнь ынгылымыла, мам кӧргӹштӹштӹ келесӹнем ылын, тидӹ интеллектем дон инстинктемӹн кӹцкӹштӹ. Ышкӹлäнем äкӹм пуаш тымень шонамат, лыдышвлӹштемӹт тидӹ шижäлтеш. Нӹнӹм ӹшкӹмӹн вилäн, интуицилäн дä интеллектлäн ӹнянӹшӹ эдемӹн шанымышвлä семӹнь ынгылымыла. Махань ылмем, пäлем дä тидӹ гӹц ӹшкӹмемӹм изи äк доно äклӹмем ак шо, тенге ӹштӹшäшлык ам ыл.” Поэтессын лыдышвлäжӹм ӹлӹмӹжӹ годым акцептируйыделыт (яралеш лыкделыт), нӹнӹм утла йäлӹнеш шотленӹт, поэзиштӹжӹ нимахань ритм уке манын попенӹт. Маханьвлä тӹдӹн лыдышвлäжӹ, шергäкäн лыдшы тиштӹ С.-ын поэзижӹ доно пäлӹ лиäт.
C.-ын поэзижӹм пӓлӹшӹвлӓ, тӹдӹм шотеш пиштӓт, яратат дӓ мастарлыкшым кӱкшӹн ӓклӓт. Седӹ, 1920-шы ивлӓлӓн тӹдӹн поэзижӹ пиш ӹшке сӹнӓн дӓ оригинальный ылын. Поэтесса ти шотышты ӹшкежӹ тенге сирен коден: ”Лыдышвлӓэм Поэзи агыл манын иктӓт ваштареш попаш ак тӹнгӓл. Но лачокат лыдышвлӓ ылыт манынат келесен ам керд. Лыдышвлӓлӓн ритмым пуаш цацымем годым, иктӹм ынгылышым: ирӹкӹм пумыкем веле, лыдышвлӓэм виӓн дӓ келгӹ шaнымышaн лит. Тенге ӹштен, ритм шайыл вӹреш кодеш. Лыдышвлӓэм фрагментӓн шанымашвлӓ семӹнь ынгылымыла, мам кӧргӹштӹштӹ келесӹнем ылын, тидӹ интеллектем дон инстинктемӹн кӹцкӹштӹ. Ышкӹлӓнем ӓкӹм пуаш тымень шонамат, лыдышвлӹштемӹт тидӹ шижӓлтеш. Нӹнӹм ӹшкӹмӹн вилӓн, интуицилӓн дӓ интеллектлӓн ӹнянӹшӹ эдемӹн шанымышвлӓ семӹнь ынгылымыла. Махань ылмем, пӓлем дӓ тидӹ гӹц ӹшкӹмемӹм изи ӓк доно ӓклӹмем ак шо, тенге ӹштӹшӓшлык ам ыл.” Поэтессын лыдышвлӓжӹм ӹлӹмӹжӹ годым акцептируйыделыт (яралеш лыкделыт), нӹнӹм утла йӓлӹнеш шотленӹт, поэзиштӹжӹ нимахань ритм уке манын попенӹт. Маханьвлӓ тӹдӹн лыдышвлӓжӹ, шергӓкӓн лыдшы тиштӹ С.-ын поэзижӹ доно пӓлӹ лиӓт.


[[Category:Суоми персоналивлä|С]]
[[Category:Суоми персоналивлӓ|С]]
[[Category:сирӹзӹвлä|С]]
[[Category:сирӹзӹвлӓ|С]]


[[da:Edith Södergran]]
[[da:Edith Södergran]]

20:51, 14 октябрь 2010 гӹц верси

Эдит Сӧдергран, 1918

Эдит Сӧдергран (Edith Södergran, 04.04.1892 – 24.06.1923) — туан йӹлмӹжӹ швед, шачашыжы Петербургышты шачын дӓ Финляндиштӹ ӹлен, тӹтшок колен. Скандинавиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлӓлӓн кого пример ылын, лӹмӹнок Суомиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлӓлӓн кого инспирацим пуэн. Шоды цер (туберкулёз) доно церлӓнен, шукы жеп Швейцариштӹ санаторивлӓштӹ ылын (1911-1914).

Поэтессын пӓшӓжӹ

Пӹтӓриш книгӓжӹ ”Лыдышвлӓ” (Dikter, 1916) маналтеш, кышты цилӓ лыдышыжок ош лыдыш (ирӹкэн лыдыш) йӧн доно сирӹмӹ ылыт. Потессын пын лӹвецӹнжӹ вараракшы техень лыдыш погымвлӓ лактӹнӹт: ”Сентябрь лира” (Septemberlyra, 1918), ”Роза алтарь” (Rosenaltaret, 1919) дӓ ”Толшашын ӹмӹлжӹ” (Rosenaltaret, 1920), ”Мӱлӓндӹ, кыды уке” (Landet som icke är, 1925). С.-ын лыдышвлӓжӹм пӹтӓриш гӓнӓ ”Цикмӓ” журналын 2007-шӹ иӓш номерӹштӹ сӓрӹмӹ.

Сӧдергранын эстетикыжы

C.-ын поэзижӹм пӓлӹшӹвлӓ, тӹдӹм шотеш пиштӓт, яратат дӓ мастарлыкшым кӱкшӹн ӓклӓт. Седӹ, 1920-шы ивлӓлӓн тӹдӹн поэзижӹ пиш ӹшке сӹнӓн дӓ оригинальный ылын. Поэтесса ти шотышты ӹшкежӹ тенге сирен коден: ”Лыдышвлӓэм Поэзи агыл манын иктӓт ваштареш попаш ак тӹнгӓл. Но лачокат лыдышвлӓ ылыт манынат келесен ам керд. Лыдышвлӓлӓн ритмым пуаш цацымем годым, иктӹм ынгылышым: ирӹкӹм пумыкем веле, лыдышвлӓэм виӓн дӓ келгӹ шaнымышaн лит. Тенге ӹштен, ритм шайыл вӹреш кодеш. Лыдышвлӓэм фрагментӓн шанымашвлӓ семӹнь ынгылымыла, мам кӧргӹштӹштӹ келесӹнем ылын, тидӹ интеллектем дон инстинктемӹн кӹцкӹштӹ. Ышкӹлӓнем ӓкӹм пуаш тымень шонамат, лыдышвлӹштемӹт тидӹ шижӓлтеш. Нӹнӹм ӹшкӹмӹн вилӓн, интуицилӓн дӓ интеллектлӓн ӹнянӹшӹ эдемӹн шанымышвлӓ семӹнь ынгылымыла. Махань ылмем, пӓлем дӓ тидӹ гӹц ӹшкӹмемӹм изи ӓк доно ӓклӹмем ак шо, тенге ӹштӹшӓшлык ам ыл.” Поэтессын лыдышвлӓжӹм ӹлӹмӹжӹ годым акцептируйыделыт (яралеш лыкделыт), нӹнӹм утла йӓлӹнеш шотленӹт, поэзиштӹжӹ нимахань ритм уке манын попенӹт. Маханьвлӓ тӹдӹн лыдышвлӓжӹ, шергӓкӓн лыдшы тиштӹ С.-ын поэзижӹ доно пӓлӹ лиӓт.