Сӧдергран, Эдит: версивлӓ лоштышы айыртем

Ирӹкӓн энциклопеди Википеди гӹц материал
Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме
moved to Wikisource
Amdf (кӓнгӓшӹмӓш | вклад)
cyrillic ӧ
1 корны: 1 корны:
[[Image:Edith Sodergran.jpg|thumb|right|Эдит Сöдергран, 1918]]
[[File:Edith Sodergran.jpg|thumb|right|Эдит Сӧдергран, 1918]]
'''Эдит Сöдергран''' (''Edith Södergran'', 04.04.1892 – 24.06.1923) — туан йӹлмӹжӹ швед, шачашыжы Петербургышты шачын дä Финляндиштӹ ӹлен, тӹтшок колен. Скандинавиштӹ модернизм йöн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого пример ылын, лӹмӹнок Суомиштӹ модернизм йöн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого инспирацим пуэн. Шоды цер (туберкулёз) доно церлäнен, шукы жеп Швейцариштӹ санаторивлäштӹ ылын (1911-1914).
'''Эдит Сӧдергран''' (''Edith Södergran'', 04.04.1892 – 24.06.1923) — туан йӹлмӹжӹ швед, шачашыжы Петербургышты шачын дä Финляндиштӹ ӹлен, тӹтшок колен. Скандинавиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого пример ылын, лӹмӹнок Суомиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого инспирацим пуэн. Шоды цер (туберкулёз) доно церлäнен, шукы жеп Швейцариштӹ санаторивлäштӹ ылын (1911-1914).


== Поэтессын пäшäжӹ ==
== Поэтессын пäшäжӹ ==
Пӹтäриш книгäжӹ ”Лыдышвлä” (Dikter,1916) маналтеш, кышты цилä лыдышыжок ош лыдыш (ирӹкэн лыдыш) йöн доно сирӹмӹ ылыт. Потессын пын лӹвецӹнжӹ вараракшы техень лыдыш погымвлä лактӹнӹт: ”Сентябрь лира” (Septemberlyra, 1918), ”Роза алтарь” (Rosenaltaret, 1919) дä ”Толшашын ӹмӹлжӹ” (Rosenaltaret, 1920), ”Мӱлäндӹ, кыды уке” (Landet som icke är, 1925). С.-ын лыдышвлäжӹм пӹтäриш гäнä ”Цикмä” журналын 2007-шӹ иäш номерӹштӹ сäрӹмӹ.
Пӹтäриш книгäжӹ ”Лыдышвлä” (Dikter,1916) маналтеш, кышты цилä лыдышыжок ош лыдыш (ирӹкэн лыдыш) йӧн доно сирӹмӹ ылыт. Потессын пын лӹвецӹнжӹ вараракшы техень лыдыш погымвлä лактӹнӹт: ”Сентябрь лира” (Septemberlyra, 1918), ”Роза алтарь” (Rosenaltaret, 1919) дä ”Толшашын ӹмӹлжӹ” (Rosenaltaret, 1920), ”Мӱлäндӹ, кыды уке” (Landet som icke är, 1925). С.-ын лыдышвлäжӹм пӹтäриш гäнä ”Цикмä” журналын 2007-шӹ иäш номерӹштӹ сäрӹмӹ.


== Сöдергранын эстетикыжы ==
== Сӧдергранын эстетикыжы ==
C.-ын поэзижӹм пäлӹшӹвлä, тӹдӹм шотеш пиштäт, яратат дä мастарлыкшым кӱкшӹн äклäт. Седӹ, 1920-шы ивлäлäн тӹдӹн поэзижӹ пиш ӹшке сӹнäн дä оригинальный ылын. Поэтесса ти шотышты ӹшкежӹ тенге сирен коден: ”Лыдышвлäэм Поэзи агыл манын иктäт ваштареш попаш ак тӹнгäл. Но лачокат лыдышвлä ылыт манынат келесен ам керд. Лыдышвлäлäн ритмым пуаш цацымем годым, иктӹм ынгылышым: ирӹкӹм пумыкем веле, лыдышвлäэм виäн дä келгӹ шaнымышaн лит. Тенге ӹштен, ритм шайыл вӹреш кодеш. Лыдышвлäэм фрагментäн шанымашвлä семӹнь ынгылымыла, мам кöргӹштӹштӹ келесӹнем ылын, тидӹ интеллектем дон инстинктемӹн кӹцкӹштӹ. Ышкӹлäнем äкӹм пуаш тымень шонамат, лыдышвлӹштемӹт тидӹ шижäлтеш. Нӹнӹм ӹшкӹмӹн вилäн, интуицилäн дä интеллектлäн ӹнянӹшӹ эдемӹн шанымышвлä семӹнь ынгылымыла. Махань ылмем, пäлем дä тидӹ гӹц ӹшкӹмемӹм изи äк доно äклӹмем ак шо, тенге ӹштӹшäшлык ам ыл.” Поэтессын лыдышвлäжӹм ӹлӹмӹжӹ годым акцептируйыделыт (яралеш лыкделыт), нӹнӹм утла йäлӹнеш шотленӹт, поэзиштӹжӹ нимахань ритм уке манын попенӹт. Маханьвлä тӹдӹн лыдышвлäжӹ, шергäкäн лыдшы тиштӹ С.-ын поэзижӹ доно пäлӹ лиäт.
C.-ын поэзижӹм пäлӹшӹвлä, тӹдӹм шотеш пиштäт, яратат дä мастарлыкшым кӱкшӹн äклäт. Седӹ, 1920-шы ивлäлäн тӹдӹн поэзижӹ пиш ӹшке сӹнäн дä оригинальный ылын. Поэтесса ти шотышты ӹшкежӹ тенге сирен коден: ”Лыдышвлäэм Поэзи агыл манын иктäт ваштареш попаш ак тӹнгäл. Но лачокат лыдышвлä ылыт манынат келесен ам керд. Лыдышвлäлäн ритмым пуаш цацымем годым, иктӹм ынгылышым: ирӹкӹм пумыкем веле, лыдышвлäэм виäн дä келгӹ шaнымышaн лит. Тенге ӹштен, ритм шайыл вӹреш кодеш. Лыдышвлäэм фрагментäн шанымашвлä семӹнь ынгылымыла, мам кӧргӹштӹштӹ келесӹнем ылын, тидӹ интеллектем дон инстинктемӹн кӹцкӹштӹ. Ышкӹлäнем äкӹм пуаш тымень шонамат, лыдышвлӹштемӹт тидӹ шижäлтеш. Нӹнӹм ӹшкӹмӹн вилäн, интуицилäн дä интеллектлäн ӹнянӹшӹ эдемӹн шанымышвлä семӹнь ынгылымыла. Махань ылмем, пäлем дä тидӹ гӹц ӹшкӹмемӹм изи äк доно äклӹмем ак шо, тенге ӹштӹшäшлык ам ыл.” Поэтессын лыдышвлäжӹм ӹлӹмӹжӹ годым акцептируйыделыт (яралеш лыкделыт), нӹнӹм утла йäлӹнеш шотленӹт, поэзиштӹжӹ нимахань ритм уке манын попенӹт. Маханьвлä тӹдӹн лыдышвлäжӹ, шергäкäн лыдшы тиштӹ С.-ын поэзижӹ доно пäлӹ лиäт.


[[Category:Суоми/персоналивлä|С]]
[[Category:Суоми/персоналивлä|С]]

08:38, 1 октябрь 2010 гӹц верси

Эдит Сӧдергран, 1918

Эдит Сӧдергран (Edith Södergran, 04.04.1892 – 24.06.1923) — туан йӹлмӹжӹ швед, шачашыжы Петербургышты шачын дä Финляндиштӹ ӹлен, тӹтшок колен. Скандинавиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого пример ылын, лӹмӹнок Суомиштӹ модернизм йӧн доно сирӹшӹ поэтвлäлäн кого инспирацим пуэн. Шоды цер (туберкулёз) доно церлäнен, шукы жеп Швейцариштӹ санаторивлäштӹ ылын (1911-1914).

Поэтессын пäшäжӹ

Пӹтäриш книгäжӹ ”Лыдышвлä” (Dikter,1916) маналтеш, кышты цилä лыдышыжок ош лыдыш (ирӹкэн лыдыш) йӧн доно сирӹмӹ ылыт. Потессын пын лӹвецӹнжӹ вараракшы техень лыдыш погымвлä лактӹнӹт: ”Сентябрь лира” (Septemberlyra, 1918), ”Роза алтарь” (Rosenaltaret, 1919) дä ”Толшашын ӹмӹлжӹ” (Rosenaltaret, 1920), ”Мӱлäндӹ, кыды уке” (Landet som icke är, 1925). С.-ын лыдышвлäжӹм пӹтäриш гäнä ”Цикмä” журналын 2007-шӹ иäш номерӹштӹ сäрӹмӹ.

Сӧдергранын эстетикыжы

C.-ын поэзижӹм пäлӹшӹвлä, тӹдӹм шотеш пиштäт, яратат дä мастарлыкшым кӱкшӹн äклäт. Седӹ, 1920-шы ивлäлäн тӹдӹн поэзижӹ пиш ӹшке сӹнäн дä оригинальный ылын. Поэтесса ти шотышты ӹшкежӹ тенге сирен коден: ”Лыдышвлäэм Поэзи агыл манын иктäт ваштареш попаш ак тӹнгäл. Но лачокат лыдышвлä ылыт манынат келесен ам керд. Лыдышвлäлäн ритмым пуаш цацымем годым, иктӹм ынгылышым: ирӹкӹм пумыкем веле, лыдышвлäэм виäн дä келгӹ шaнымышaн лит. Тенге ӹштен, ритм шайыл вӹреш кодеш. Лыдышвлäэм фрагментäн шанымашвлä семӹнь ынгылымыла, мам кӧргӹштӹштӹ келесӹнем ылын, тидӹ интеллектем дон инстинктемӹн кӹцкӹштӹ. Ышкӹлäнем äкӹм пуаш тымень шонамат, лыдышвлӹштемӹт тидӹ шижäлтеш. Нӹнӹм ӹшкӹмӹн вилäн, интуицилäн дä интеллектлäн ӹнянӹшӹ эдемӹн шанымышвлä семӹнь ынгылымыла. Махань ылмем, пäлем дä тидӹ гӹц ӹшкӹмемӹм изи äк доно äклӹмем ак шо, тенге ӹштӹшäшлык ам ыл.” Поэтессын лыдышвлäжӹм ӹлӹмӹжӹ годым акцептируйыделыт (яралеш лыкделыт), нӹнӹм утла йäлӹнеш шотленӹт, поэзиштӹжӹ нимахань ритм уке манын попенӹт. Маханьвлä тӹдӹн лыдышвлäжӹ, шергäкäн лыдшы тиштӹ С.-ын поэзижӹ доно пäлӹ лиäт.